Levensgeluk Door De Lens Van De Japanse cultuur: Carmen's Verhaal
- Guest Writer
- 5 sep
- 5 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 9 sep
Japanse cultuurexpert Carmen legt uit waarom we het inzichtelijke Japanse perspectief op geluk zouden moeten omarmen. Ze beschrijft het als luchtig, vrolijk, eenvoudig, herstellend en inclusief voor diverse overtuigingen. Dit is Carmens verhaal.
Terwijl ik de geuren van mijn groene thee inadem, die een vleugje Tokio in zich dragen, probeer ik me te concentreren op het werk dat voor me ligt: wat tekst schrijven voor een oude vriendin, Femke, een oud-collega bij de krant London Voice. Ze vroeg me om haar lezers te vertellen over de zoektocht naar geluk in de Japanse cultuur.
Beelden van Tokio overspoelen mijn gedachten, terwijl ik in de verte een prachtige zonsopgang zie, die een heuvel kleurt die verlicht wordt door de lichtjes van een klein dorpje vlakbij mijn geboortestad in Italië.
Maar voordat ik verder ga, moet ik iets bekennen: ik heb een diepe en intense liefde voor de Japanse cultuur en mensen, en omarm al hun fascinerende en uitdagende tegenstellingen. Dit betekent dat alles wat ik schrijf onvermijdelijk bevooroordeeld zal zijn. Dus vanaf nu wordt het: Geluk in Japan, volledig door de ogen van Carmen.
Japanse Cultuur
Na een tijde in Japan gewoond te hebben, heb ik een dieper begrip gekregen van waarom ik hun manier van denken, leven en 'zijn' bewonder, te midden van deze bijzondere mensen die me al fascineerden voordat ik aankwam. Er zijn talloze praktische voorbeelden, en ik zal er nu een paar met jullie proberen te delen...
Laat ik beginnen met die Japanse cultuur, en specifiek het Japanse volk en hun idee van geluk, het shintoïstische geloofssysteem en de verschillende religies, overtuigingen, geloofsovertuigingen en demonen die allemaal vrolijk verspreid zijn over het Japanse buitenaardse universum.
Waarom Shinto?
Religies kunnen worden gezien als hulpmiddelen die mensen gebruiken om de mysteries van leven, dood en alles daartussenin te begrijpen. Ze dienen als methoden en wapens om angst te bestrijden in de zoektocht naar geluk. Dit geldt ook voor het shintoïsme.
Tijdens een van mijn meest recente reizen naar Japan nam het gezin, dat me zo vriendelijk een prachtig appartement had aangeboden voor een verblijf van drie maanden in het hart van een van Tokio's meest exclusieve wijken, me mee naar het Nikko-tempelcomplex. Binnenin bevindt zich het Toshogu-heiligdom of de Toshogu-tempel.
In het 'land van de Rijzende Zon' zijn talloze tempels, maar deze is verre van doorsnee. Hij is speciaal gewijd aan de nagedachtenis van Ieyasu Tokugawa, een van de drie grondleggers van de natie. Wat veel westerlingen nog meer verbaast, is de naadloze integratie van shintoïsme, boeddhisme en confucianisme, meer dan op andere Japanse locaties. Bovendien straalt het gebouw met levendige tinten rood, goud en turquoise.
Het Toshugu-heiligdom is populairder bij Japanse bezoekers dan bij buitenlandse toeristen. Zelfs de gidsen, die zich over het algemeen meer aangetrokken voelen tot het heersende zenpurisme, beschrijven de kleuren als overdreven. Eerlijk gezegd voelde ik dat aanvankelijk ook.
Maar het landschap dat ik zag was verbluffend, dacht ik bij mezelf terwijl ik ronddwaalde, terwijl ik ondertussen genoot van het uitzicht op die kleurrijke houten huizen, die op zichzelf al UNESCO-werelderfgoed zijn.
Een Shinto-pretpark
Maar laat me proberen een beeld te schetsen. Een stal voor heilige paarden; de beroemde drie wijze apen; felgekleurde veren; en diverse dieren, kunstig uit hout gesneden. Rituelen die mensen moesten volgen; beelden om aan te raken; offergaven en begroetingen voor de goden in de tempels; buigingen, handgeklap, bellen om te luiden, munten om te gooien... allemaal in het kader van een zoektocht naar gezondheid, fortuin en geluk.
In het Westen is kerkbezoek vaak een serieuze en plechtige gebeurtenis. Maar wanneer Japanners een tempel bezoeken, zijn ze meestal vrolijk en in een goed humeur. Zo was elke vrome persoon om me heen blijmoedig op zijn of haar tocht, rustig staand in de rij of te midden van een menigte, wachtend om relikwieën of nationale schatten te fotograferen, of om kleurrijke amuletten in de vorm van een theezakje te kopen.
We luisterden allemaal naar het gebrul van de draak, veroorzaakt door een geschoren monnik die doelbewust twee stukken hout tegen elkaar sloeg, staand in het midden van het heilige gebouw, omringd door de ontzagwekkende blik van elke toeschouwer.
Hoe kan ik deze zoektocht naar geluk in de Japanse cultuur onder woorden brengen? Stel je een circus voor, of beter nog, een shinto-pretpark! Het is een levendige mix van kleuren, geluiden, tegenstellingen en emoties.
Vergelijkbaar met de offers die voorbijgangers brengen aan de beelden van Bodhisattva Jizo, de heilige die met vreugde de zielen begeleidt van kinderen die te vroeg zijn heengegaan; te vroeg om genoeg goede daden te verzamelen voor reïncarnatie. Hoeveel tederheid zelfs bij het uitleggen van de pijn.
"Hoe kan ik deze zoektocht naar geluk onder woorden brengen? Stel je een circus voor, of nog beter, een Shinto-pretpark!"
Kleuren, vlaggen en apen; Carmen tijdens haar laatste bezoek aan Japan
Religieuze Overtuigingen... Maar Dan Rustgevend
"Bijgeloof!" riepen mijn diepgewortelde religieuze overtuigingen inwendig uit. Het woord ontsnapte vol vertrouwen aan mijn lippen en openbaarde zich aan de ziel van mijn gastheer en gids, Kunio. We keken toe hoe zijn vrouw Yoshie en dochter Asuka vrolijk rond een dikbuikig, met mos bedekt beeld cirkelden en de lichaamsdelen aanraakten, zoals een arm of een been, waarvan ze hoopten dat ze soortgelijke plekken bij henzelf zouden genezen. Dit alles ontvouwde zich naast de kleine, glimlachende stenen godheid te midden van de rode herfstbomen.
"Nee, Carmen, het is geen bijgeloof. Ook dit is geloof," merkte mijn gastheer op. Terwijl hij uitlegde dat de Japanse kijk op geloof draait om zorgeloosheid, voelde dat ongelooflijk vreugdevol voor me, zo rechttoe rechtaan, maar net zo krachtig rustgevend en helend voor de ziel. Dus dacht ik bij mezelf: wij Italianen, of meer in het algemeen, christenen, of zelfs monotheïsten, en ons verontrustende, bevooroordeelde superioriteitsgevoel!
"Het Japanse perspectief op geloof draaide om zorgeloosheid. Dat voelde voor mij ontzettend vreugdevol, zo rechttoe rechtaan, maar tegelijkertijd ook krachtig rustgevend en helend voor de ziel."
De Japanse Ziel
De Japanse ziel daarentegen is zo groot dat ze alle grote religies en filosofieën sereen kan verwelkomen. En waarom ook niet.
Er is een Japans spreekwoord dat ongeveer zo luidt: "Japanners worden geboren als shinto, trouwen als christenen en sterven als boeddhisten." Shintoïsme wordt als geloofssysteem geassocieerd met geboorten en de viering van de groei van het leven, niet alleen voor mensen, maar voor alle levende wezens en elk aspect van de natuur, inclusief zelfs een rijststengel.
De christelijke bruiloft, met de onmisbare pluizige witte jurk voor elke zichzelf respecterende prinses, en de boeddhistische ijver die kalm het mysterie van de dood uitlegt en tegelijkertijd harten troost, worden allemaal omarmd door de Japanse religieuze levenswijze. Ook het confucianisme en het zenboeddhisme zijn zo diep en complex verweven met de Japanse cultuur dat hun aanwezigheid pas bij nadere beschouwing merkbaar wordt.
Het mysterie van ons bestaan is zo onbegrijpelijk groot en zo angstaanjagend diepgaand dat geen enkele religie, ondanks de beste bedoelingen, het volledig kan omvatten. Dit doet mij nadenken, vooral na mijn bezoeken aan dit bijzondere land, waarom we het inzichtelijke Japanse perspectief niet zouden moeten omarmen in onze zoektocht naar geluk.
"Het mysterie van ons bestaan is zo groot en diepgaand dat geen enkele religie het volledig kan omvatten. Dus waarom zouden we het inzichtelijke Japanse perspectief niet omarmen in onze zoektocht naar geluk?"
Over Carmen Rucci
Carmen Rucci is een Italiaanse schrijfster, advocate en televisiecriticus voor de Japanse publieke omroep NHK World-Japan. Carmens jaarlijkse expo 'Japan Unveiled' vindt elk jaar in april plaats op Expo Levante in Bari, Italië: een tentoonstelling 'gewijd aan de ontdekking van het Land van de Rijzende Zon'. Ze is tevens auteur van de roman 'Tutto in un Anno', ook vertaald in het Engels onder de titel 'Alles in één jaar', en van diverse toneelstukken die in Bari zijn opgevoerd.
