Zwarte Katten en Bijgeloof: Een Italiaans Levensperspectief
- Guest Writer
- 1 okt
- 5 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 3 okt
Italiaans bijgeloof verweeft geschiedenis, religie, dood en mysterie. Ingrid, een in Rome wonende Nederlandse schrijfster en schilderes, onderzoekt deze overtuigingen en bespreekt zwarte katten, de kleur paars in theaters en verkeerde bloemenkeuzes. We presenteren: Ingrids Italiaanse bijgeloof.
Nummer 1: Draag Nooit, Maar Dan Ook Nooit, De Kleur Paars Naar Het Theater!
Mocht je hier niet bekend mee zijn: rooms-katholieke priesters dragen verschillende kleuren voor verschillende speciale gelegenheden. In de tijd dat de meeste mensen analfabeet waren, vertrouwden ze op de kleuren van hun gewaden om religieuze gebeurtenissen te begrijpen in plaats van de Bijbel te lezen. Paars staat dan ook bekend als de kleur van heilige gewaden of kleding voor verzoening en voorbereiding. Rooms-katholieke priesters dragen het tijdens de vastentijd, die ongeveer zes weken voor Pasen begint.
Zo gebruikte de Kerk paars tijdens de Advent en de Vastentijd. Wit en goud waren voor Kerstmis en Pasen. Rood symboliseerde vuur en vertegenwoordigde de kleur van de Heilige Geest. Groen was de kleur van groei. Blauw vertegenwoordigde de kleur van de lucht en werd in sommige rituelen of ceremonies gebruikt ter ere van Maria, de moeder van Jezus.
Maar wat heeft dit met theater te maken? Welnu, tijdens de vastentijd verwachtte de kerk van gelovigen dat ze vastten. Ze moesten zich ook onthouden van plezier en vermaak, waaronder theaterbezoek. Dit betekende dat acteurs in die tijd werkloos en zonder inkomen zaten en geen eten en drinken konden kopen. Theateracteurs waren woedend over de invloed van de kerk op hun levensonderhoud! En dus werd het dragen van paars in het theater verboden.
Dus als je besluit om naar het theater in Italië te gaan, vermijd dan die paarse jurk of sjaal. Artiesten en acteurs beschouwen paars als ongeluk. Ze zullen je er niet uitgooien of zo, maar wees voorbereid op een paar boze blikken!
"Dus, als je in Italië naar het theater gaat, draag dan geen paarse jurk of sjaal. Ze zullen je er niet uitgooien of zo, maar wees voorbereid op boze blikken!"
Nummer 2: Pas Op Voor Nummer 17, oftewel Diciassette!
In de westerse wereld wordt het getal dertien als ongeluksgetal beschouwd, vooral vrijdag de dertiende. In Italië is dat niet het geval. Daar wordt het getal Diciassette, oftewel Zeventien, als niets dan ongeluk beschouwd. Vooral vrijdag de zeventiende!
Vrijdag wordt gebruikt omdat het de dag was waarop Jezus stierf. Wat de betekenis van zeventien betreft, zijn er verschillende mogelijke verklaringen. Eén daarvan is deze: in Romeinse cijfers is het getal zeventien (XVII) een anagram van de Latijnse uitdrukking vi xi (of: "Ik heb geleefd"); het duidt op een leven dat is geëindigd, dus een slecht voorteken.
Wees dus niet verbaasd als je de volgende keer dat je in Italië bent en het vrijdag de 17e is, merkt dat sommige winkels en kantoren gesloten zijn, uit angst voor scaramanzia (of geluk).
"Wees dus niet verbaasd als de volgende keer dat je in Italië bent en het is vrijdag de 17e, sommige winkels en kantoren gesloten zijn."
Nummer 3: Het Slechte Voorteken Van De Kleine Zwarte Kat
Het onheilspellende voorteken van een zwarte kat: het is een van de meest voorkomende bijgeloven. Ik denk echter niet dat veel mensen precies weten waarom mensen dit arme dier kozen om iets kwaads te symboliseren. Of welke link het met Italië heeft!
Daarvoor gaan we terug naar de middeleeuwen, waar het allemaal begon. Volgens de legende werden paarden die koetsen trokken 's nachts opgeschrikt door overstekende zwarte katten. Als groot paardenliefhebber weet ik zeker dat dat gebeurd moet zijn. Een paard is immers een dier dat snel schrikt.
Maar waarom kreeg dit lieve dier zo'n slechte naam? Maak kennis met paus Gregorius IX. In 1200 na Christus verklaarde deze paus de zwarte kat tot een goede vriend van heksen. Dit gaf groen licht voor een jachtseizoen op deze arme, fascinerende wezens. In de middeleeuwen ging de theorie nog verder. Het publiek geloofde dat de zwarte kat een demon was en een toegewijde metgezel van de duivel. Verschillende pausen verbrandden zwarte katten levend tijdens festiviteiten. De zwarte kat in Europa heeft een verschrikkelijke tijd doorgemaakt!
Het moet gezegd worden dat de stadsbewoners in het oude Rome er anders over dachten. De Romeinen beschouwden de zwarte kat als een geluksbrenger en behandelden hem met bijna goddelijke eerbied. Na de dood van een kat werd hij gecremeerd en uitgestrooid om een goede oogst te garanderen.
Hoe dan ook, in veel Europese legendes bracht een zwarte kat die iemands pad kruiste ongeluk. In die tijd beschouwden mensen zwarte katten als huisdieren van heksen. Ik had ooit een zwarte kat die Blacky heette (ik was toen niet erg creatief!). Ze vertrouwde me zozeer dat ze ooit een nestje op mijn schoot had. Zou ik een heks kunnen zijn?
"Ik had ooit een zwarte kat. Ze vertrouwde me zo erg dat ze een keer een nestje op mijn schoot had. Zou ik een heks kunnen zijn?"
Nummer 4: Koop Nooit De Verkeerde Bloemen Als Je In Italië Bent!
In Nederland, waar ik geboren ben, wordt van mensen verwacht dat ze bloemen meenemen als ze familie of vrienden bezoeken. De soort bloem maakt niet uit, en mensen beschouwen het als een vriendelijk gebaar. In Italië is echter op de Dag van de Doden, op 2 november, de enige toegestane bloem de chrysant (Grieks voor "gouden bloem").
Op deze dag, Il Giorno dei Morti, bezoeken Italianen een geliefde op de begraafplaats. Dus eind oktober vullen Italiaanse bloemisten hun winkels met chrysanten. Deze bloem staat symbool voor rouw en in Italië mag men hem nooit cadeau doen aan een levend persoon.
Maar waarom associëren mensen in Italië de chrysant met rouw? Daarvoor moeten we eeuwen teruggaan, naar het vroege christendom. Naar een tijd waarin de vroege kerkvaders opmerkten dat sommige heidense of druïdische feesten nog steeds erg populair waren onder de plattelandsbevolking.
Als gevolg hiervan integreerden of accepteerden deze paters dit soort festiviteiten in hun eigen liturgie; hun eigen dienst. Zo werd Allerheiligen de eerste november. Heiligen eerden deze bijzondere dag. Hierdoor kon deze samensmelten met de oude druïdische rituelen van 31 oktober. Dit was de vooravond van Nieuwjaar in de Keltische kalender.
2 november, de Dag van de Doden, valt samen met de herfstbloei van chrysanten. Daarom werd het in Italië geassocieerd met verdriet en dood. Italianen vieren deze dag al eeuwen, maar het heeft de bloem bij velen onpopulair gemaakt. Daarom mag men in Italië nooit een boeket chrysanten aanbieden!
"Deze bloem staat in Italië symbool voor rouw en mag nooit aan een levend persoon cadeau worden gedaan!"
Nummer 5: Trouw Nooit En Begin Nooit Iets Nieuws Op Deze Dag
En om de ernst van de Italiaanse bijgelovige kijk op het dagelijks leven te onderstrepen, geef ik nog een voorbeeld.
Er is een Napolitaans gezegde: "Né di venere, né di marte ci si sposa, né si parte, né si da principio all’arte!" Het betekent: "Noch op vrijdag, noch op dinsdag trouw je, verlaat je het land en begin je iets nieuws!" Het is een bekend bijgeloof in Italië, en volgens de legende worden deze dagen geassocieerd met boze geesten en de god van oorlog en conflict.
Over De Auteur:
Ingrid Everts-van Wouderberg is auteur en schilder. Geboren en getogen in Nederland, woonde ze lange tijd in zowel Engeland als Zuid-Afrika. Haar schrijfwerk en kunst zijn gebaseerd op al deze ervaringen. Ingrid woont nu in een van de mooiste steden ter wereld: Rome, met haar Romeinse echtgenoot en haar Golden Retriever, Texel, vernoemd naar Ingrids favoriete Nederlandse eiland.
Bekijk enkele van Ingrids nieuwste schilderijen op Instagram: @ingrid_van_woudenberg
